Vraag & antwoord

Er zijn veel vragen over de vrijmetselarij. De beste antwoorden op deze vragen zijn verzameld in de literatuur en op verschillende websites die door de vrijmetselarij worden onderhouden. Hieronder een kleine selectie van de meest gestelde vragen en antwoorden.

Vrijmetselarij is een werkwijze. Door het beoefenen van de “koninklijke kunst” (symbolen gebruiken en samen rituelen uitvoeren) kan ieder mens zijn eigen kern beter leren kennen en daarmee zichzelf en de samenleving waardevoller maken. Maar de vrijmetselarij kent geen leringen of doctrines. Daarom moeten actieve of inactieve volgelingen van de christelijke kerk, het boeddhisme, het hindoeïsme, de islam, het jodendom en alle andere religies ervan bewust worden gemaakt dat deze mannen volledig openstaan voor andere leerstellingen dan die van henzelf. Vrijmetselarij staat ook open voor niet-gelovigen zo lang als ze tonen respect voor de mening van anderen. Fanatisme is echter op geen enkele manier verenigbaar met de vrijmetselarij, aangezien de vrijmetselarij gericht is op de persoonlijke groei van het individu hiervoor is tolerante, begrip en respect nodig.

Het verschil zit hem in de manier waarop ze werken en onder andere de rituelen en symbolen die ermee verbonden zijn. Vrijmetselarij is een leerschool om zelfstandig en zonder dwang de waarheid te zoeken. Er zijn geen verplichte lezingen of examens. De vrijmetselarij verwerpt dogmatische en totalitaire opvattingen. Hij zoekt naar wat mensen verbindt en pakt aan wat mensen scheidt. De vrijmetselarij is een moderne beweging die geworteld is in eeuwenoude tradities. Alle vrijmetselaars, ongeacht politieke of religieuze stromingen, zijn zich bewust van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het doel van de vrijmetselarij is om jezelf op te bouwen en je “ruwe stenen” aan het werk te zetten om bewuster in de samenleving te handelen, waardoor het dagelijks leven meer betekenis krijgt voor anderen en voor jezelf.

In artikel 1 van de Grondwet trachtte de Orde de vrijmetselarij te schetsen. Dit artikel zegt: Hij werkt samen met andere vrijmetselaars voor persoonlijke vorming met behulp van symbolen en rituelen. Deze symbolen en rituelen worden gegeven door de traditie. Ze worden door de vrijmetselaars naar eigen goeddunken geïnterpreteerd. Samenwerken stimuleert hem ook om zijn volledige potentieel te benutten om bij te dragen aan een betere samenleving. Vrijmetselarij probeert mensen te verenigen, wist uit wat mensen verdeelt en probeert het ideaal van verenigde broederschap tot leven te brengen. Daarbij neemt hij persoonlijke verantwoordelijkheid voor de wereld op zich. Hij ziet de wereld als een te voltooien gebouw en alle mensen als levende bouwstenen. Hij doet dit werk in het licht van de hoge principes die symbolisch de Grote Architect van het Universum worden genoemd. Vrijmetselarij erkent de hoge waarde van de menselijke persoonlijkheid, de gelijkheid van alle mensen, het recht van iedereen om onafhankelijk de waarheid te zoeken en dat iedereen verantwoordelijk is voor zijn daden. Vrijmetselaars oefenen tolerantie uit en streven naar harmonie. Een deel van de reden hiervoor is dat loges ontmoetingsplaatsen kunnen zijn voor mannen met verschillende achtergronden. Samenwerken leidt tot een ervaring van saamhorigheid tussen alle vrijmetselaars. Deze verbintenis wordt broederschap genoemd. Maar elke vrijmetselaar geeft een ander antwoord op de vraag wat vrijmetselarij is. Dit is niet meer dan een logisch gevolg, aangezien vrijmetselarij in de eerste plaats een persoonlijke aangelegenheid is.

Het lidmaatschap van een de orde, en dus van een loge, staat open voor iedereen met een goede reputatie. Dat gezegd hebbende, zou zijn reputatie geen reden tot discussie moeten zijn. Hij moet akkoord gaan met de statuten en reglementen van de gekozen loge. Er zijn geen beperkingen op basis van religie, ras, afkomst, sociale status of nationaliteit. De minimumleeftijd is 21 jaar. Daarnaast heeft elke loge zijn eigen identiteit. De loge is het resultaat van haar geschiedenis en de manier waarop haar leden met elkaar omgaan. Het is belangrijk dat kandidaten zich thuis voelen in hun gekozen loge. Om dit te garanderen, worden kandidaten verschillende keren geïnterviewd voordat ze als lid  worden geaccepteerd. Een bepaald gevoel voor eigenheid, geschiedenis en traditie is loge Humaniteit niet vreemd. 

In gesprekken met kandidaten verwacht de loge van kandidaten dat zij na hun toelating actief worden in de loge door de bijeenkomsten zoveel mogelijk bij te wonen, functies te vervullen en zoveel mogelijk bij te dragen aan de uitwisseling van ideeën. Alleen met voldoende deelname kunnen vrijmetselaars hun broeders geven waar ze om vragen. Participatie is erg belangrijk voor de loge. Je krijgt wat je er in stopt is een belangrijk credo. Slecht bezochte bijeenkomsten tasten het vrijmetselaarswerk werk (waarom we bij elkaar komen) en de sfeer in de loge aan. De gemiddelde opkomst in een loge is 60-80% van de leden.

Door buitenstaanders wordt de vrijmetselarij vaak als geheimzinnig gezien. Dit komt onder andere door het gebruik van niet alledaagse symbolen en rituelen. Die dragen in belangrijke mate bij aan het bijzondere karakter wat van binnen de broederschap wordt ervaren en beleefd. Het is niet eenvoudig daarover aan niet-vrijmetselaren uitleg te geven. De terughoudendheid die daardoor onwillekeurig optreedt, wordt door anderen als geheimzinnig ervaren. Daarnaast is het regel dat hetgeen besproken en beleefd wordt binnen de broederschap niet wordt doorverteld aan derden. Dit heeft alles te maken met privacy, respect en openhartigheid en niets met geheimzinnigheid. In de derde plaats zal het besloten karakter van de loge het beeld van geheim genootschap wel eens versterkt hebben. Toch wil het besloten karakter in feite niet méér zeggen dan dat alleen leden en genodigden toegang hebben tot de loge. Net als bij de meeste andere verenigingen, trouwens.

En dan is er nog het ‘geheim’ dat besloten zou liggen in de rituele handelingen en ook dat is een misvatting. De beschrijvingen van rituelen en symbolen zijn te vinden in de meeste openbare bibliotheken en op internet. Een echt geheim heeft de vrijmetselarij niet of het moet de zeer persoonlijke beleving van iedere vrijmetselaar zijn die eigenlijk niet goed onder woorden gebracht kan worden. Dat is niet geheimzinnig, maar pure onmacht.

In publicaties, artikelen en websites wordt regelmatig de 33e graad van de vrijmetselarij genoemd als de hoogst haalbare graad. Dat is maar ten dele waar. De reguliere vrijmetselarij kent slechts drie graden. Die van leerlingen, ambachtslieden en meesters. Deze drie graden zijn volledig gelijkwaardig aan elkaar en er is geen verschil in status tussen een Leerling Vrijmetselaar (1 graad) en een Meester Vrijmetselaar (3 graden). De eerste is net begonnen aan zijn vrijmetselaarsreis, de laatste heeft minstens twee jaar reiservaring, maar beiden zijn reizigers op dezelfde reis en het kan niet worden bepaald wie er verder mee is gegaan. Bovenstaande drie graden vormen de basis van de vrijmetselarij en vormen op zichzelf een afgerond geheel. Veel vrijmetselaars weten dat er binnen deze 3e graad altijd veel ontdekkingen zijn, en daar houden ze mee op. Er werd echter ook een vervolg of zijpaden ontwikkeld en vele anderen. Een bekende (internationale) erfopvolgingslijn is een eeuwenoude en geaccepteerde Schotse ritus, die feitelijk tot de 33e graad voortduurt. . Maar nogmaals, geweldige titels die bij een bepaald diploma horen, hebben geen waarde. Zelfs degenen die zijn ingewijd op de 33e of 99e graad blijven dezelfde als maçonnieke leerlingen. Drieëndertig graden is een vervolg-pad binnen de vrijmetselarij, meer niet.

Oorspronkelijk was de vrijmetselarij alleen voor mannen. Veel loges houden deze traditie in ere en sluiten hun deuren voor vrouwen. Maar er zijn ook gemengde loges waar mannen en vrouwen samenwerken voor maçonnieke idealen. In Friesland is de Fiat Lux Loge in Leeuwarden een voorbeeld. Er zijn ook orden van wevers, waarin alleen vrouwen werken, die in wezen gelijkwaardige methoden gebruiken. In Friesland is de Loge Quintessence de vertegenwoordiger. Sinds 2014 is er ook een volledig vrouwelijke vrijmetselaarsloge actief. Vrijmetselarij is niet noodzakelijk alleen voor mannen. Je hebt een keuze. Het feit blijft dat bij de meeste vrijmetselaarsloges uitsluitend mannen lid zijn. Zo ook bij loge Humaniteit.

Alle Nederlandse loges behoren tot de vrijmetselaarsorde onder de Grootoosten der Nederlanden in Den Haag. Het is het – democratisch gekozen – Nederlandse overkoepelende orgaan. De Orde is zelf een vereniging en staat daarmee ingeschreven in de van de Kamer van Koophandel. De vereniging opereert als een bestuurlijk zelfstandige entiteit met een eigen reglement. Denk hierbij aan stijl van leidinggeven, wisselende bestuursfuncties, interne regels en verantwoordelijkheden met betrekking tot interne vergaderingen, financiën, verkiezing van leden etc. regelmatig. Elk land is onafhankelijk met een eigen organisatiestructuur, een eigen centrale overheid en eigen principes. Loges zijn nationaal en internationaal met elkaar verbonden, maar in de meeste samenwerkingsverbanden is er geen organisatiestructuur boven het nationale niveau. Daarom heeft de vrijmetselarij geen hogere autoriteit dan een nationale orde. De incidentele hints van een wereldwijde samenzwering horen juist daarom thuis in de wereld van verhalen.

Loge is afgeleid van het Engelse woord “lodge”. De oudste betekenis van dit Engelse woord is een bouwloods. Het bestond in de Middeleeuwen tijdens belangrijke werken zoals de bouw van de kathedraal. Materialen werden opgeslagen en uitgedeeld, bouwinstructies gegeven en ontvangen, en vrijetijdsbesteding buiten werktijd gezocht. Het werd de betekenis van de kamer waar de metselaars hun werk doen. Het betekende ook een groep vrijmetselaars die aan dezelfde structuur werkten, die dus regelmatig bijeenkwamen en die contacten hebben geïnstitutionaliseerd. 

 In de huidige taal heeft het woord loge verschillende betekenissen: de plaatselijke vrijmetselaarsvereniging (hoeveel loges zijn er), de bijeenkomsten (vandaag avond is een loge), het gebouw en vooral de ruimte waar het ritueel plaatsvindt (de loge, heeft nog een inrichting nodig) en tot slot ook het vrijmetselaarsschap (hij is lid van een loge).

Uiting geven aan uw mogelijke interesse in vrijmetselaars die u toevallig kent. Hij begeleidt u graag bij de volgende noodzakelijke stappen. Kent u de vrijmetselarij niet? U kunt dan contact opnemen met de woordvoerder en/of secretaris van de loge bij u in de buurt (contactgegevens: aanmelding-bijeenkomst).  Bij Vrijmetselarij Humaniteit kunt u uw interesse e-mailen en we nemen zo snel mogelijk contact met u op – zo niet onmiddellijk. In het oriënterend gesprek wordt u vrijblijvend uitgelegd wat er nog meer komt kijken bij aanmelding. Dit is niet van de ene op de andere dag gedaan. Alles kost tijd. In de discussie wordt ook in detail uitgelegd waarom dit zo is.

Loge Humaniteit is een besloten vereniging voor mannen. Er zijn echter mogelijkheden voor vrouwen om lid te worden van een loge met alleen maar vrouwelijke leden of lidmaatschap aan te vragen bij een gemengde loge waar zowel mannelijke als vrouwelijke leden welkom zijn.

Vrijmetselaars wonen de rituele bijeenkomsten van hun loges bij, waar ze de invloed van de gebruikte symbolen ervaren: ieder evenzeer als hij ervoor openstaat. Gesproken teksten hebben ook slechts een symbolische betekenis, die iedereen naar eigen ervaring kan vervullen. Aangezien de vrijmetselarij de mens niet raakt met waarheidszoekende doctrines, maar alleen met symbolen, wordt gewaarborgd dat de individuele vrijmetselaar niet tot dogma’s wordt gedwongen of in de verleiding komt te denken dat hij het monopolie op de “waarheid” heeft. Zijn hij kent alleen ‘zijn’ waarheid. Broederschap, humor en gematigdheid moeten ervoor zorgen dat de zoektocht naar waarheid niet eindigt in de vruchteloosheid van arrogantie of conformiteit.

Ja, maar er is een duidelijk verschil tussen theorie en praktijk. Vrijmetselaars hebben onderscheidende woorden, tekens en aanrakingen. Ze worden overgedragen tijdens de inwijdingsrituelen van de drie graden van de vrijmetselarij – Leerling, Gezel en Meester – en maken deel uit van de traditie. In de praktijk worden ze echter zelden of nooit buiten de loge en dus in de “gewone wereld” gebruikt. Sterker nog, veel vrijmetselaars houden er niet van om op deze manier benaderd te worden en schrikken terug voor de “je-kent-ons”-mentaliteit. Vrijmetselaars daarentegen hebben slechts een woord of zin nodig om zichzelf als zodanig te identificeren aan iemand van wie ze vermoeden dat het ook een vrijmetselaar is. Uit de reactie van de ander blijkt direct of dit vermoeden waar is of niet. Daarom worden “geheime” tekens bijna nooit gebruikt.

De orde van Vrijmetselaars onder het Groot Oosten der Nederlanden is de organisatorische context waarbinnen de voorwaarden worden geschapen voor de beoefening van de Vrijmetselarij in de traditie waarin deze sinds haar oprichting heeft plaatsgevonden. Het beleid van de orde is erop gericht om zoveel mogelijk mannen de mogelijkheid te geven de vrijmetselarij te beoefenen. De orde heeft momenteel 168 loges met in totaal ongeveer 6.000 leden. Loge Humaniteit in Meppel is er daar één van.

Op de officiële website van de Orde van Vrijmetselaren onder het Grootoosten der Nederlanden kunt u meer vragen en antwoorden lezen en zoeken naar een loge bij u in de buurt als u niet in Meppel of Zuid-West Drenthe woont.