Obediëren

Tijdens de afgelopen maanden heb ik vaak het Wilhelmus gehoord en dat deed mij denken aan mijn lagere schooltijd in de vijftiger jaren van de vorige eeuw. Hoezo?

Even vooraf: de eerste drie klassen van mijn lagere school en de gehele kleuterschool maakte ik mee aan een Protestantse school in Utrecht. Klas 4 en 5 zat ik op de Openbare lagere school in Vught. Mijn vader was medeoprichter van de Protestantse Lagere School in Vught. Ik bracht derhalve mijn laatste lagereschooljaar door op een nieuwe school.

Op protestantse scholen was het in die tijd gewoonte om in het weekend een psalm- of gezangversje uit je hoofd te leren dat je dan op maandagmorgen mocht, nee moest opzeggen. Zo niet bij mijn nieuwe meester, hij was voor vrijwilligheid. Je mocht iedere dag dat je dat wenste een psalm of gezang opzeggen. Per couplet kreeg je een streepje achter je naam en degene die aan het eind van de maand de meeste streepjes had, kreeg een boek.

Ik had ontdekt dat in het gezangboek het Wilhelmus stond met maar liefst 15 coupletten. Dit was mijn kans. Ik leerde alle 15 coupletten uit mijn hoofd (Nog steeds spelen flarden daarvan door mijn hoofd), zegde ze op en won die maand het boek. Titel ben ik kwijt, maar het zal wel een Van der Hulst (W.G.) zijn geweest. Bijzonderheid: op mijn eerste lagere school had ik les van twee juffrouwen Van der Hulst, dochters van de “grote” schrijver.

Terug naar het Wilhelmus: Het 15^e en tevens laatste couplet eindigde met deze laatste vier regels: Uit mijn hoofd:

…dan dat ik God den Here

De hoogste majesteit,

Heb moeten obediëren

In der gerechtigheid

Natuurlijk was dit avontuur erg moeilijk voor mij: zowel de leerklus als de betekenis, want wat is obediëren? Sinds jaar en dag weet ik het: gehoorzamen, als kind kan je haast niet anders doen, hoewel… maar ik zal u niet onledig houden met mijn manieren om het gezag te ondermijnen…

Waar wil ik naar toe? Gehoorzamen hoort bij de kindertijd en is het klakkeloos opvolgen van, zeg maar, bevelen, maar pas op met “Befehl ist Befehl”. Vrijmetselaars/vrijdenkers volgen niet zomaar zonder slag op stoot bevelen op. Zij overwegen of het bevel in het algemeen nuttig is, of alleen het belang van de opdrachtgever behelst.

Om klakkeloos een bevel uit te voeren, dus te gehoorzamen moet je durf hebben. Op dezelfde lagere school leerde ik al:

Durven is een heerlijk woord

Als je durft zoals’t behoort

Weet je wat je durven moet?

Al wat waar is, recht en goed

Maar als iemand je iets vraagt

Dat de naam van laagheid draagt

Zeg dan , wat er ook geschiedt

Dat durf ik niet!

Wat heeft dit allemaal met vrijmetselarij te maken? O.a.: Vrije mannen denken na voor ze gehoorzamen. En… meester vrijmetselaars kunnen vrijwillig vervolgpaden kiezen, zich verdiepen in andere obediënties, zoals die genoemd worden. Enige vervolgpaden: De Merkmeesters, verenigt in loge De Keursteen. Dit zijn de echte steenhouwers die nuttige bouwstenen aandragen voor “de bouw van de tempel van Salomo”, zoals de “sluitsteen”, waar het om draait.